A pita do monte cantábrico extínguese, pero a águia pescadora expándese
A cría en catividade en Asturias só obtivo unha parella de pita do monte e a CE cofinanciará un novo plan.
Da pita do monte cantábrica nada se volveu a saber en Galicia desde que se viu a última fémia en cantadeiros dos Ancares, no 2003. A Xunta acaba de sumarse a un novo plan de rescate da especie, na cordilleira, pois apenas está representada xa por 300 adultos en Asturias, Cantabria e León, cando hai 20 anos había 1.200 exemplares. Ave protexida desde 1986, no 2005 tentouse evitar a súa extinción cun programa de cría en catividade no parque natural asturiano de Redes, a partir de postas recollidas de pitas do monte salvaxes. Con 671.709 euros, levantouse un centro nunha paraxe illada de Sobrescobio que até a data sacou adiante unha parella no 2009. O 10 de maio e 4 de xuño últimos a fémia puxo dez ovos e pronto se incubarán os recolleitos de catro aves libres e previamente radiomarcadas. Pero a reintroducción en Galicia non parece sinxela. O Principado só baralla hipotéticas soltas en León e Asturias.
A pita do monte, para algúns irrecuperable como subespecie autóctona, é tan delicada ou máis que o arao -este nidificaba e aínda se pode ver algún na Costa da Morte ou Estaca de Bares-. Descoñécese se sobrevivirían libres as pitas do monte criadas e cuéstionase a utilidade dunha reserva xenética cativa sen antes corrixir a perda de hábitat natural.
O contrapunto a esta illada reliquia glaciar, que vive en pequenos territorios boscosos pode ser, por exemplo, unha ave cuxa presenza era anecdótica en Galicia e que se deixa ver cada vez máis, a pesar de non criar aínda. A águia pescadora facía escala nas súas viaxes desde áreas de nidificación do norte de Europa para invernar no África subsahariana. Agora, con todo, é fácil observala durante meses en estuarios, lagoas e encoros galegos.
Ecosistema desequilibrado
A águia pescadora ten predilección por posadeiros como estacas e postes solitarios en metade de rías ou lagos. Pesca na Frouxeira e outros puntos de Ferrolterra, nos encoros de Cecebre, As Forcadas ou Portodemouros e nas rías de Foz, Ortigueira e Vigo até A Guarda. Alí otea presas que hoxe, a diferenza de outrora, desdeña o home: muxos pastando placidamente na superficie da auga, estea ou non contaminada. Basta con esperar a marea para contemplala e verse con robalizas ou sollas entre as súas garras. Quizá chegue a criar no norte peninsular, como xa emprendeu en Andalucía. Noutras rías como a de Villaviciosa protagoniza un programa de educación ambiental da asociación Fapas, que bautizou ao seu visitante como Ben, e descubriu outro anillado en Alemaña.
Fapas denuncia cambadelas ás súas iniciativas de mellora do hábitat da pita do monte en montes asturianos, onde quería recuperar arandaneiras en 50 hectáreas. A Comisión Europea aprobou hai días cofinanciar un proxecto de conservación na cordilleira. Xunto ao Ministerio de Medio Ambiente, a Sociedade Española de Ornitoloxía e comunidades autónomas, investirán 7,3 millóns de euros. A Xunta
confirmou que 600.000 irán mellorar o hábitat ancarés pois nada se pode contribuír xa ao eventual stock de cría. Se este conséguese, poderían xurdir outros centros. É o caso de Avifauna, zoolóxico de Outeiro de Rei. José Manuel Díaz ve factible criar pitas do monte cantábricas en catividade, se hai proxenitores: “Xa obtivemos once pitos en catividade de paxaros traídos de Noruega, e gustaríanos probar coa subespecie daquí, nunhas instalacións fóra do parque, máis tranquilas, colaborando coa universidade”. Ampliarían a experiencia á perdiz pardilla, tamén en perigo na montaña galega.
Os inimigos
Da reserva de caza ancaresa non queda nin reserva xenética. Circula a lista de pitas do monte disecadas e exhibidas en museos ou albergues. Conseguirá a ciencia futura clonalos?. Hai quen cré que a salvación do cantábrico é hibridalo co pirenaico.
Ecoloxistas e xestores non se poñen de acordo sobre as causas do fin dun paxaro con múltiples inimigos: pistas abertas para o home, vehículos e gando, o bum de xabaríns que arrasan niños, corzos que compiten polo seu alimento, o cambio climático que minguaría o sustento dos pitos ao eclosionar. Tamén as xinetas, martas e gatos monteses que antes se cazaban pola súa pel, ou a baixa produtividade e escasa variabilidade xenética da pita do monte, un bicho que se move pouco e acusa a fragmentación do hábitat tanto como a falta de tranquilidade durante o celo. As rozas e clareos inoportunos, os furtivos, os incendios… A falta de consenso sobre o bosque, ao fin, que se respira nos Ancares.
{xtypo_feed}A Voz{/xtypo_feed}
