Escrito da Fiscalía Xeral do Estado

 

Tivo entrada nesta Fiscalía o oficio remisorio con copia das Dilixencias Informativas número 213/09, contendo o escrito presentado na Fiscalía  cántabra pola Asociación Profesional de Axentes e Técnicos Auxiliares do Medio Natural de Cantabria, con data 17 de decembro de 2009 no que se expón a posibilidade de que se produzan disfuncións como consecuencia da Nota de Réxime Interior emitida polo Xefe de Servizo de Coordinación e dirixida aos Xefes de Comarcas Forestais e, polo tanto, a todo o esquema organizativo dos Axentes Forestais de Cantabria. No oficio de V.E. suxírese a posibilidade de que esta Fiscalía realice “algún tipo de xestión ante o órgano administrativo competente” para evitar que se produzan as disfuncións expresadas. Pois ben, sen necesidade de facer uso tan sequera dos argumentos plasmados na documentación remitida e en relación aos problemas que se suscitan na mesma, a posición da Fiscalía Coordinadora de Medio Ambiente e Urbanismo é a que acto seguido se expón:

É evidente que o “modus operandi” dos axentes forestais no seu labor como Policía Xudicial debe cinguirse ao contido da Lei de Enxuizamento Criminal na temática ambiental na que son competentes, dado que o seu carácter de Policía Xudicial xenérica está perfectamente recoñecido na normativa vixente. Agora ben, sabido é, e así se puxo de relevo a través de diferentes documentos e informes que chegaron á Fiscalía Coordinadora, que a práctica cotián deu lugar a unha serie de situacións que poden derivar, cando menos, en irregularidades, especialmente no que á presentación das denuncias por feitos delictivos refírese e que constitúen parte importante do labor da Policía Xudicial.

Dito isto hai que insistir en que o artigo 282 da Lei de Enxuizamento Criminal é taxativo cando fala do órgano ante o que se deben presentar as denuncias, ao sinalar que “A Policía Xudicial ten por obxecto e é obrigación de todos os que a compoñen, pescudar os delitos públicos que se cometeren no seu terrirorio… e recoller todos os efectos, instrumentos ou probas do delito… poñéndoo a disposición da Autoridade Xudicial”. Á súa vez, o apartado primeiro do artigo 284 da norma rituaria penal, establece que “Inmediatamente que os funcionarios de Policía Xudicial tiveren coñecemento dun delito público… participarano á Autaridad Xudicial ou ao representante do Ministerio Fiscal, si puideran facelo sen cesar na práctica das dilixencias de prevención”.

Obvia insistir na rotundidade da norma no senso de que non debe haber órganos intermedios entre o policía xudicial que investiga un delito e a Autoridade Xudicial ou Fiscal. Hai constancia, con todo, de que a práctica é moi outra no que se refire á investigación de posibles delitos ambientais e presentación de denuncias ou atestados por parte dos Axentes Forestais ante órganos administrativos superiores ou intermedios. Folga insistir, a tenor do devandito, que o labor de filtro previo á hora de determinar a natureza delictiva ou non dun feito denunciado corresponde exclusivamente, e sen intermediarios, ao Xuíz ou ao Fiscal. Non debe esquecerse que, en principio e en esencia, na norrnativa administrativa que trata o tema, ao referirse ás infraccións, sinálase que “cando os feitos puidesen ser constitutivos de delito ou falta” a Administración pasará o tanto de culpa ao Xuíz ou ao Ministerio Fiscal. O verbo que vén utilizando, case taxativamente e sen excepcións, neste tipo de supostos, é “puidese”. É dicir, dende o momento en que o feito simplemenle “perfílase” como delito, xorde de inmediato a obrigación de poñelo en coñecemento do Xuíz ou do Fiscal. O cal leva a concluir que, en caso de dúbida, a administración, lonxe de constituírse en filtro algún, simplemente deberá pasar o tema ao órgano xudicial ou fiscal competente.*

É evidente tamén que, de proceder doutra maneira, estaríase a actuar coma se dunha mera infracción administrativa tratásese e deixándose á marxe o sistema que para a investigación de delitos pola Policía Xudicial establece a Lei de Enxuizamento Criminal. Este planteamento atópase ademáis clarisimamente rexeitado polo “dictum” do artigo 262 da Lei de Enxuizamento Criminal dirixido a todas as autoridades ou funcionarios, ao sinalar que “Os que por razón dos seus cargos, profesións ou oficios tiveran noticia dalgún delito público, estarán obrigados a denuncialo imnediatamente ao Ministerio Fiscal, ao Tribunal competente, ao Xuíz de Instrución… si se tratara dun delito flagrante”. Na mesma liña, o artigo 549.1 a) da LOPX, atribúe, entre outras funcións, á policía xudicial, “A investigación acerca dos responsables e circunstancias dos feitos delictivos e a detención dos primeiros, dando conta seguidamente á autoridade xudicial e fiscal, conforme ao disposto nas leis”. Á súa vez, e completando o devandito, o artigo 295 da Lei rituaria penal sinala que “En ningún caso, salvo o de forza maior, os funcionarios da policía xudicial poderán  deixar de transcorrer máis de vinte e catro horas sen dar coñecemento á Autoridade Xudicial ou Ministerio Fiscal as dilixencias que houberan practicado”.

O representante do Ministerio Fiscal no contexto competencial no que agora estamos a examinar, deberá evitar que se produzan situacións como as expostas. O Ministerio Fiscal non pode establecer a concreta estrutura organizativa e de funcionamento de órganos administrativos, nin é competente para intervir neles, pero o que resulta obvio é que en todos os casos en que a priori resulte posible a comisión dunha infracción penal haberá de ser unicamente o Ministerio Fiscal ou o órgano xudicial competente quen debe decidir respecto diso, e para iso de dáraselle traslado, tal como establece a propia normativa administrativa, segundo se puxo de relevo con anterioridade. Aceptar a existencia de entidades administrativas de control ou que actúen como filtros alleos entre a policía xudicial e o Ministerio Fiscal ou órgano xudicial, podería dar lugar a que determinados feitos, aínda sendo delictivos, non fosen adecuadamente investigados e, en ultima instancia, sancionados polo Tribunal competente. A admisión de tal tipo de controis podería traducirse na comisión de delitos do tipo do referido no artigo 408 do Código Penal, cando a entidade administrativa, a través dese impropio control, deixara de promover, faltando á obrigación do seu cargo, a persecución dos delitos dos que tivera noticia. Polo que se deberán establecer, polo órgano administrativo correspondente, as canles adecuadas na súa estrutura de funcionamento para proceder á remisión inmediata ao Xuíz ou ao Fiscal daqueles supostos en que aparentemente os feitos puidesen ser delictivos sen arrogarse funcións que só á Autoridade Xudicial ou ao Ministerio Fiscal están atribuídas.

Polo demáis, abonda a Lei rituaria penal na forma na que os membros da policía xudicial deben plasmar os feitos e, no seu caso, as dilixencias que practicasen tendentes á súa averiguación. Para ese efecto, sinala o artigo 292 que o serán por medio de atestado ou,  no seu caso, relación verbal circunstanciada, como dispón o artigo 294 da norma procesal.

Pois ben, unha vez plasmada a exposición precedente, e á hora de dar solución aos problemas que se expoñen nos documentos remitidos, son as pautas marcadas as que deben ser seguidas, que, a feixes, non son senón as pautas ás que obriga a propia normativa procesal española. Polo demáis, dende esta Fiscalía Coordinadora, e dado que  o problema exponse no ámbito
territorial de Cantabria, sen prexuízo de que se trata dunha problemática bastante repetida noutras Comunidades Autónomas do país, suxírese a V.E. que faga uso do presente oficio ante as Autoridades Administrativas competentes para deixar clara cal é a postura da Fiscalía Coordinadora respecto diso, expresada dentro do ámbito da Instrucción 4/2007, regluladora da especialidade ambiental no seo do Ministerio Fiscal.

* A mero título de exemplo, o artigo 120 do Real Decreto Lexislativo 1/2001, de 20 de xullo, polo que se aproba o Texto Refundido da Lei de Augas ou o artigo 121 da Lei 9/99, de 26 de maio de Conservación da Natureza, da Comunidade de Castela – A Mancha, o artigo 42 do Texto Refundido da Lei do Solo, regulado polo Real Decrelo Lexislativo 2/2008, de 20 de xullo, etc.

 

Madrid, 20 de xaneiro de 2010

 

Fiscalía Xeral do Estado – Fiscal de Sala – Coordinador de Medio Ambiente e Urbanismo

Comparte isto!:

Este sitio web emprega cookies para que vostede teña a mellor experiencia de usuario. Si continúa navegando está dando o seu consentimento para a aceptación das mencionadas cookies e a aceptación da nosa política de cookies, pinche na ligazón para máis información.plugin cookies

ACEPTAR
Aviso de cookies